BŁONNIK POKARMOWY I ROLA W PRAWIDŁOWYM SPOSOBIE ODŻYWIANIA

Błonnik pokarmowy są to jadalne części roślin, które nie ulegają strawieniu oraz wchłonięciu w jelicie cienkim, przechodząc do jelita grubego w postaci nie zmienionej.

Błonnik pokarmowy obejmuje dużą grupę składników : polisacharydy nie skrobiowe (np. celuloza, hemiceluloza, gumy, pektyny),oligosacharydy (np. inulina), ligniny oraz inne substancje roślinne (np. woski, suberyna – rodzaj lignin).

Określenie „błonnik pokarmowy” obejmuje również część skrobi znaną jako skrobia oporna (obecna w roślinach strączkowych, częściowo zmielonych ziarnach, niektórych płatkach śniadaniowych), ponieważ nie podlega ona trawieniu w jelicie cienkim i niestrawiona trafia do jelita grubego.

Rozróżniane są frakcje błonnika rozpuszczalnego (pektyny, gumy, śluzy) oraz nierozpuszczalnego (celuloza, ligniny) oraz częściowo rozpuszczalnego (hemicelulozy).

ROZPUSZCZALNY BŁONNIK POKARMOWY

Polii sacharydy roślinne o zróżnicowanej budowie chemicznej, rozpuszczalne w wodzie, nie ulegające trawieniu, natomiast ulegający fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym, w wyniku czego powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe KKT : kwas masłowy, propionowy, octowy, odgrywające znaczącą rolę zdrowotną

• powstrzymują syntezę cholesterolu w wątrobie oraz zmniejszają stężenie we krwi cholesterolu LDL („złego cholesterolu”) i trójglicerydów odpowiedzialnych za miażdżycę.
• stabilizują poziom glukozy we krwi, oddziałując na uwalnianie insuliny z trzustki i rozkład glikogenu w wątrobie( zmniejsza poposiłkową glikemię, insulinemię)
• zmniejszają wchłanianie jonów sodu (zmniejszają ciśnienie krwi)
• stymulują ekspresję genów transporterów glukozy w błonie śluzowej jelit, regulując wchłanianie glukozy
• zapewniają źródło energii dla kolonocytów (komórki nabłonka jelita)
• obniżają pH okrężnicy, co chroni błonę śluzową przed powstawaniem polipów okrężnicy,
• hamuje rozwoju procesów gnilnych i ogranicza wzrostu wielu patogenów jelitowych (głównie z rodzajów Clostridium, Staphylococcus, Listeria, Escherichia, Salmonella,Shigella).
• stymulują produkcję limfocytów Th, przeciwciał, leukocytów, cytokin i limfy (chłonki) mechanizmy te mają kluczowe znaczenie dla odporności organizmu.
• chronią błonę śluzową jelit przed podrażnieniami i infekcjami bakteryjnymi.
• wykazano w badaniach, iż spożycie o 10 g/dobę zmniejszyło o 14% występowanie wszystkich incydentów wieńcowych i o 27% ryzyko zgonów wieńcowych
• rekomendowane dzienne spożycie błonnika 14g/1000kcal (wg Instytutu Medycyny przy Narodowej Akademii Nauk Stanów Zjednoczonych)
• dzienne spożycie błonnika dla osób dorosłych 20-40 g (wg WHO), 20-40 g (wg Polskiego Instytutu Żywności i Żywienia)
• dzienne spożycie błonnika dla dzieci: reguła „wiek + 5” lub 0,5 g/kg m.c. dla dzieci starszych niż 2 lata

ŹRÓDŁA BŁONNIKA ROZPUSZCZALNEGO:

owies (np. płatki owsiane),jęczmień, owoce bogate w pektyny (np. owoce cytrusowe, jabłka), owoce o naturalnych właściwościach żelujących (np. porzeczki) warzywa, nasiona roślin strączkowych

BŁONNIK NIEROZPUSZCZALNY:

Ma istotny wpływ na pracę przewodu pokarmowego.

• Pobudza funkcje żucia , wydzielania śliny działającej ochronnie na zęby
• wykazuje zdolność wiązania wody – zwiększając objętość treści pokarmowej w jelicie cienkim
• buforuje oraz wiąże nadmiar kwasu żołądkowego
• wpływa na wydzielanie gastryny (hormonów przewodu pokarmowego)
• pobudza wydzielanie soków trawiennych
• wpływa na lepsze ukrwienie jelit
• poprawia perystaltykę jelita grubego poprzez mechaniczne drażnienie jego ścian
• zapobiega zaparciom, uchyłkowatości jelit, polipom, hemoroidom, chorobie nowotworowej
• ułatwia wzrost korzystnej mikroflory
• wiąże toksyny
• zmniejsza wartość energetyczną diety, daje uczucie sytości

BŁONNIK POKARMOWY

• rekomendowane dzienne spożycie błonnika 14g/1000kcal (wg Instytutu Medycyny przy Narodowej Akademii Nauk Stanów Zjednoczonych)
• dzienne spożycie błonnika dla osób dorosłych 20-40 g (wg WHO), 20-40 g (wg Polskiego Instytutu Żywności i Żywienia)
• dzienne spożycie błonnika dla dzieci: reguła „wiek + 5” lub 0,5 g/kg m.c. dla dzieci starszych niż 2 lata
• Spożywając błonnik pokarmowy należy zwiększyć ilość płynów ok. 250 ml płynu/5g błonnika
• nie należy spożywać więcej niż 60 g/dobę, ponieważ zaburza wchłanianie wit. rozpuszczalnych w tłuszczach (A,D,E,K) oraz wapnia, żelaza, cynku, B12
• Zwiększona podaż błonnika z dietą i wody powoduje wzrost perystaltyki, co może ograniczać wchłanianie leku z jelita cienkiego na skutek zbyt szybkiego przesunięcia treści pokarmowej do jelita grubego. Może również przy umiarkowanych ilościach powodować przyspieszenie rozpuszczania substancji leczniczych, a więc ich biodostępność